2019’dan beri sürdürdüğümüz “Sivil Alan Olarak Kampüsler: Türkiye’deki Üniversitelerde 3 Temel Özgürlük” araştırmamızın sonuç raporunda, Türkiye’deki kampüslerde yaşanan ifade, örgütlenme ve barışçıl gösteri yürüyüşü hakkının ihlallerini öğrencilerin deneyimleri üzerinden aktardık. Bu araştırma sonucuna göre; üniversitelerde öğrencilerin sık sık ayrımcılık temelli eşitsizliklerle karşılaştıklarını, öğrenci örgütlenmesine dair kampüsten kampüse değişen çeşitli baskı mekanizmalarıyla mücadele ettiklerini ve sürekli gözetim/denetim altında tutuldukları bir kampüs deneyimi içinden geçtiklerini gözlemledik.

European Endowment for Democracy’nin (EED) katkılarıyla yürüttüğümüz çalışmamız süresince Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden öğrencilerle bir araya gelerek, mümkün olduğunca farklı koşullarda, farklı yerel çevrelerde, farklı akademik ve idari kadroların yönetiminde üniversite okuyan öğrencilerin kendi hikayelerine kulak vermek, bilgi üretimine öznelerin kendi failiklerini dahil ederek sürdürmeyi amaçladık. Bunu yaparken 50’yi aşkın öğrenci örgütlenmesiyle görüştük ve ayrıca “Kampüste İfade Özgürlüğü” başlıklı bir anket çalışması (n: 266) ve derinlemesine mülakatlardan (n: 25) oluşan bir araştırma yürüttük. Anket çalışmasına 76 ayrı üniversiteden öğrenci katılırken, mülakatlara da 18 ayrı üniversiteden öğrenci katıldı. 

Öğrencilerin eşit bir şekilde nitelikli bir öğrenim sürecinden geçmesi ve kampüs imkanlarından doğrudan yararlanabilmeleri onların en temel haklardan biri olsa da, araştırma boyunca, üniversitelerin özerk ve demokratik yapısına ters düşen pek çok deneyimle karşılaştık. Öğrencilerin; kampüslerde yapılamayan eylem ve etkinliklerden, açılamayan ve kapatılan kulüplerden,  derslerdeki otosansürden, güvenlik görevlilerinin uyguladığı şiddetten, kampüslerde yaşanan tacizden, açılan haksız soruşturmalardan, barınma hakkı ihlallerinden, LGBTİ+’lara fobiden, damgalanmaktan, fişlenmekten ve tehdit edilmekten bahsettikleri kampüs deneyimini raporlaştırdık. Sonucunda da öğrencilerin ihtiyaçlarına eğilerek tavsiye listesi oluşturduk: 

• Anayasa ile korunan hakların, üniversitelerde de gözetilmesinin önünde duran, yasa-yönetmelik ile Anayasa uyuşmazlıklarının düzeltilmesi;
• KYK yurtlarında barınma, KYK kredisi ya da bursu gibi kazanılmış hakların, disiplin soruşturması ya da adli soruşturmalar gibi nedenlerle gasp edilmesinin sona erdirilmesi, tüm öğrencilerin eğitim hakkı ve barınma hakkından eşit yararlanabilmesi ve bu haklarının öğrencilikleri boyunca kullanılabilmesi için tüm imkanların seferber edilmesi;
• Kampüslere ayrılan bütçede kültürel, spor ve sanatsal faaliyetlerin düzenlenebileceği fiziksel alanlar yaratmanın önceliklendirilmesi, bu etkinliklerin önünde engel oluşturan keyfi uygulamaların kaldırılması, denetlenmesi ve fiziksel imkanlara erişimde eşitliğin sağlanması için öğrencilerin maruz kaldığı ayrımcılığın sonlandırılması;
• Medyada muhalif öğrenci gruplarına karşı yanlı, karalayıcı, ayrımcı ve nefret söylemi içeren ifadelerin kamuoyunda tartışılması, yalan haberlerin açığa çıkarılması ve bu konuda kamuoyunun bilinçlendirilmesi;
• Üniversitelerde öğrenimin tarafsızlığının tesis edilmesi, gerekirse ek mekanizmalarla denetlenmesi ya da şikayet mekanizmalarının oluşturulması, ayrımcılığa ve kayırmacılığa karşı cezasızlığın sonlandırılması, öğrencilerin bu mekanizmada yer alması;
• “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Belgesi” yeniden siteye yüklenmesi,  etkin bir şekilde uygulanması için gerekli süreçler işletilmesi, Toplumsal cinsiyet eşitliği derslerinin etkin ve uygun bir şekilde verilmesini sağlayacak mekanizmalar yaratılması ve bu derslere ya da bilgilendirme toplantılarına katılım sağlandığından emin olunması, CTS Birimlerinin açılmasının teşvik edilmesi ve öğrencilerin buralara başvurabileceğine ve hizmet alabileceğine dair güvenin oluşturulması;
• LGBTİ+ öğrencilerin cinsiyet kimlikleri ve cinsiyet ifadeleri nedeniyle ayrımcılığa uğramadan ve şiddete maruz kalma korkusu olmadan öğrencilik yaşantısını sürdürmesi için idari önlemlerin alınması;
• [Pandemi süreciyle alakalı olarak] Üniversite yönetimlerinin pandemi nedeniyle alacakları önlem ve yapacakları düzenlemelerin adil öğrenim hakkı, barınma hakkı, kampüs imkanlarına erişim, ifade, örgütlenme, toplantı ve barışçıl gösteri yürüyüşü hakkı ve özgürlüklerini gözetmesi, bu değişikliklere dair öğrencilerin fikir ve önerilerini alması, gerekirse sivil toplum örgütlerinin bu konudaki rapor ve değerlendirmelerine başvurması, karar alma süreçlerinde öğrencileri karşılarına değil; yanlarına alarak ilerlemesi.

Araştırmamıza buradan ulaşabilirsiniz.