Adalet Bakanlığı 5 Ocak’ta mahpusların öğrenim durumlarını içeren bir istatistik yayınladı. Adalet Bakanlığına bağlı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğünden yapılan açıklamaya göre, 268.113 mahpusun en az 221.455’i öğrenime devam edebilecek durumda.

Açıklanan verilere göre mahpusların öğrenim durumları

Adalet Bakanlığına bağlı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğünün açıkladığı verilere göre mahpusların öğrenim durumları şöyle:

Adalet Bakanlığı verileri uzun zamandır açıklamıyordu

En son 2017 yılında açıklanan verilere göre eğitim ve öğretimden yararlanmaya çalışan mahkumların sayısı 36.950 olarak belirtilmişti. Ancak bu sayı, 2016 yılında 69 bin 301 olarak açıklanmıştı. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), konuyla alakalı hazırladığı Verilerle Türkiye Hapishanelerinde Öğrencilerin Durumu ve Öğrenci Mahpuslar isimli tematik raporunda bu farkın nelerden kaynaklanabileceğine dair iki çıkarımda bulunuyordu. Rapor, azalmanın birinci sebebi olarak, 677 sayılı KHK ile mahpuslar arası ayrıma gidilmesi yani “Terör örgütü üyeliği veya bu örgütlerin faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar sebebiyle tutuklu ve hükümlü” kişilerin öğrenim hakkının elinden alınması gösterebilir diyordu. İkinci olarak da, 2016 darbe girişimi sonrası hapishane kapasitesinin yetersiz olmasından ötürü mahpuslara yer değişiklikleri yapıldığı için, bu sevklerin, mahpusların öğrenimlerinin sürdürülmesine engel olmuş olabileceği ihtimali üzerinde duruluyordu.

2013’te açıklanan verilerle karşılaştırıldığında, 2013 Mayıs ayı itibariyle 2 bin 776 tutuklu ve hükümlü öğrenci bulunduğu ve bu sayının 3 yıl içerisinde 25 kat arttığı görülüyordu. Mahkum sayısının yanında, tutuklu öğrencilerin istatistikleri veya toplam mahpus sayısı da belirtilmiyordu.

Geçtiğimiz Eylül ayında Filiz Kerestecioğlu‘nun Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’e yönelik verdiği soru önergesinde sorulan “2019-2020 bahar döneminde herhangi bir eğitim öğretim programına kayıt olmuş mahpus sayısı kaçtır? Bunların kaçı tutuklu, kaçı hükümlüdür?” sorusu da cevapsız bırakılmıştı.

“Güncel mahpus öğrenci sayısıları neden paylaşılmıyor?”

İçinde Sivil Alan Araştırmaları Derneğinin de bulunduğu pek çok sivil toplum örgütü, mahpus öğrencilere dair veri ve istatistiklerin paylaşılması, durumlarının açıklanması ve eğitim hakkından faydalanabilmeleri için gerekli önlemlerin alınmasıyla ilgili çeşitli kampanyalar düzenliyor.

Derneğimizin hazırladığı video kampanyada, Adalet Bakanlığına yöneltilen sorular şunlardı:

– Güncel mahpus öğrenci sayıları neden paylaşılmıyor?
– Cezaevilerinde kaç tane mahpus öğrenci var?
– 2016 ve 2017 yılları arasındaki bu fark neden kaynaklanıyor ve farkın sebebi kamuoyuyla neden paylaşılmıyor?

Adalet Bakanlığının açıkladığı veriler ne gösteriyor?

CİSST’in yaptığı açıklamaya göre bu veriler, öğrenimine devam edebilecek mahpusların sayısıyla ilgili olarak önemli sonuçlar gösteriyor. CİSST, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede “Bu istatistiğe göre tutuklu ve hükümlülerden hiç okula gitmeyenlerin ve liseye kadar okuyanların sayısı toplamda 150.983’tür. Bu veri gösteriyor ki hapishanelerde tutulan en az 150.983 kişi hiç okumamış veya liseye kadar okumuştur ve öğrenimlerine başlayabilir veya öğrenimlerini sürdürebilirler. Bu sayı, lise mezunu olup da meslek yüksek okulu veya lisansa devam edebilecek olan 39.711 mahpusu da dahil edersek 190.694, yüksek okul veya fakülte mezunu olan 28.313 mahpusu dahil ettiğimizde 219.007, yüksek lisans mezunu olup doktoraya devam edebilecek kişileri dahil ettiğimizde ise 221.455 olmaktadır.” ifadelerini kullanıyor.

NOT: Konuyla ilgili olarak “Hapiste Öğrenci Olmak” başlığıyla Gönül Gören ile yaptığımız röportaja şuradan ulaşabilirsiniz.