Balacan Ayar

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), Türkiye hapishanelerinin ve özel ihtiyacı olan mahpusların durumunu anlatma hedefiyle güncel duruma dair önemli bilgiler içeren 2019 Yıllık Raporunu yayımladı. Biz, hapishanelere dair çok daha genel ve kapsayıcı bilgiler içeren bu raporun, öğrenci mahpusların durumuna dair hazırlanmış kısmını sizlere aktaracağız. Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.

CİSTT, öğrenci mahpuların karşılaştığı sorunları, (1) özellikle harçlar konusunda yaşanan ekonomik zorluklar, (2) eğitim materyallerine erişim, (3) okula geliş ve gidişlere dair yaşanan problemler, (4) hapishanedeki ders çalışma imkanlarının sağlanıp sağlanmaması, (5) uzaktan eğitim fırsatlarının oluşturulup oluşturulmaması ve (6) kalınan hapishaneden farklı bir şehirde üniversite okuyan öğrencilerin yaşadığı sıkıntılar olarak farklı başlıklarda incelemiş.

Öğrenci mahpus sayılarına dair eldeki verilerden biri Ceza Tevkif Evleri Genel Müdür Yardımcısı Namık Kemal Varol‘un 31 Ekim 2019’da Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nda yaptığı konuşma*. Burada aktarılan verilere göre, 2019 yılı itibariyle 55.458 öğrenci yaygın öğretim, 2.792 öğrenci örgün öğretim ve 329 öğrenci ise uzaktan eğitim görmektedir.

Raporda, 2017’ye kadar mahpus öğrencilerin harçlarının Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından karşılandığını; fakat değişen protokolle, harçların ödenmesinin hapishanenin bulunduğu ilin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının mütevelli heyetinin inisiyatifine bırakıldığı aktarılmış (s. 60-61).

Eğitim materyalleri konusunda, 2019’a kadar açık öğretimde okuyan öğrencilere ücretsiz materyal gönderimi sağlanırken, 2019’da bu uygulama kaldırılmış. Rapora göre, hapishane yönetimi tarafından, ziyaretçilerden gelen ders notları bandrolsüz oldukları için kabul edilmemekte ve tek seçenek olarak belli bir ücret karşılığı, öğrencilerin ders notlarını indirip çoğaltması sunulmaktadır (s. 61). Ayrıca notlara erişilse dahi, kimi zaman hapishanedeki kalabalık kimi zaman da etüt odası ve kütüphane koşullarının sağlanamaması sebebiyle, öğrencilerin ders çalışma imkanı bulamaması raporda bahsedilen diğer başlıklardan biri olmuş (s. 61-62). Son olarak, pek çok mahpusun bilgisayar ve internet erişimi olmadığından ötürü ders takibi yapmakta ya da ödevleri ve araştırmaları konusunda ciddi sıkıntılar çektiklerinden bahsedilmiş (s. 62).

Okula gidiş gelişlere dair de rapor iç açıcı bilgiler sunmuyor. Şehir merkezine uzak olan hapishanelerden okullara ulaşıma dair kolaylık oluşturulmaması ve zaman kaynaklı olası disiplin cezalarına maruz kalmamak için, yüksek ücretler karşılığında taksi kullanımıyla gelen maddi yükün öğrenci mahpuslardaki etkisi aktarılmış (s. 61). Son olarak da, üniversitesi kaldığı hapishaneden farklı bir şehirde olan mahpus öğrencilerin, eğitimlerini devamsızlık nedeniyle sürdüremedikleri not düşülmüş. Öğrencilerin bu durumu belirterek yaptıkları sevk talepleri de genellikle doluluk oranı gibi sebeplerle reddedilmiş (s. 62).

*https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2410